Το χωριό Σέρβου στα Οθωμανικά Κατάστοιχα 1461-63

Αναδημoσιεύουμε άρθρο που αναρτήθηκε στην Ιστοσελίδα του γειτονικού μας  χωριού Ψάρι Ηραίας.
Νομίζουμε ότι τα στοιχεία αυτά  είναι πολύ χρήσιμα και θα αξιοποιηθούν κατάλληλα από τους ασχολούμενους με την ιστορία του χωριού μας και της ευρύτερης περιοχής.

Οθωμανικά Κατάστιχα στην περιοχή μας

19.05.10

Τα ονόματα οικισμών και ονομάτων που ακολουθούν, προέρχονται από τα Οθωμανικά Κατάστιχα 1461 – 63 και βρίσκονται σήμερα στη Σόφια. Σας παρουσιάζουμε ένα μικρό δείγμα με χωριά της Αρκαδίας Psari» - Ψάρι, στον Δήμο Ηραίας  [1]  Stamati Psari Donato Gurzi Progono Gurzi Gin Kavalari Jorgi Lofka Mihal Miako Skeva Paloni Šeni Plaše Manka Psari Mengeše Psari Rondžar Psari Andreja Serbi Gjon Šorbi Gjon Staseno Kozma Vlasopulu

Το χωριό Σέρβου στα Οθωμανικά Κατάστοιχα 1461-63

O γεροβοσκός

 (του Ζαχαρία Παπαντωνίου)

Πόσα χρόνια πέρασα
κι ἄσπρισα κι ἐγέρασα
πάνω στὰ ψηλώματα
βόσκοντας τὰ πρόβατα!

Τὶς κορφὲς ἐπάτησα
καὶ νυχτοπερπάτησα
καὶ σὲ δέντρα γερικὰ
εἶδα κι εἶδ᾿ ἀγερικά!

O γεροβοσκός

Ανατολή

Ποίημα: (του Κωστή Παλαμά)

Γιαννιώτικα, σμυρνιώτικα, πολίτικα,
μακρόσυρτα τραγούδια ανατολίτικα,
λυπητερά,
πώς η ψυχή μου σέρνεται μαζί σας!
Eίναι χυμένη από τη μουσική σας
και πάει με τα δικά σας τα φτερά.

Σας γέννησε και μέσα σας μιλάει
και βογγάει και βαριά μοσκοβολάει
μια μάννα· καίει το λάγνο της φιλί,
κ' είναι της Mοίρας λάτρισσα και τρέμει,
ψυχή όλη σάρκα, σκλάβα σε χαρέμι,
η λαγγεμένη Aνατολή.

Mέσα σας κλαίει το μαύρο φτωχολόι,
κι όλα σας, κ' η χαρά σας, μοιρολόι
πικρό κι αργό·
μαύρος, φτωχός και σκλάβος και ακαμάτης,
στενόκαρδος, αδούλευτος, ―διαβάτης
μ' εσάς κ' εγώ.

Στο γιαλό που τού φυγαν τα καΐκια,
και του μείναν τα κρίνα και τα φύκια,
στ' όνειρο του πελάου και τ' ουρανού,
άνεργη τη ζωή να ζούσα κ' έρμη,
βουβός, χωρίς καμιάς φροντίδας θέρμη,
με τόσο νου,

όσος φτάνει σα δέντρο για να στέκω
και καπνιστής με τον καπνό να πλέκω
δαχτυλιδάκια γαλανά·
και κάποτε το στόμα να σαλεύω
κι απάνω του να ξαναζωντανεύω
τον καημό που βαριά σάς τυραννά

κι όλο αρχίζει, γυρίζει, δεν τελειώνει.
Kαι μια φυλή ζη μέσα σας και λυώνει
και μια ζωή δεμένη σπαρταρά,
γιαννιώτικα, σμυρνιώτικα, πολίτικα,
μακρόσυρτα τραγούδια ανατολίτικα,
λυπητερά.


Απαγγελία ποιήματος από τον ίδιο τον Κωστή Παλαμά

---

Ανατολή

Ο γάμος του Κωνσταντή

Αναδημοσίευση

Πηγή: ιστοσελίδα του χωριού Ψάρι Ηραίας

(http://www.opsarion.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=5&Itemid=6)

και εκ μεταφοράς από το βιβλίο του Νίκου Χ Ζαφειρόπουλου «Ψάρι Ηραίας Γορτυνίας»

Είχε τελειώσει πρίν ένα χρόνο το στρατιωτικό ο Κωνσταντής και ήρθε η σειρά του να παντρευτεί.
Έβλεπε τα άλλα παιδιά που είχαν παντρευτεί και του άναβαν τα αίματα.
Έβαλε φίλους και δικούς, έβαλε κλωνιά στ' αδράχτι, να του βρουν νύφη γεροδεμένη, μπρατσάτη και καγκελοφρύδα.

Βρέθηκε και η νύφη, η μέρα που θα την γνωρίσει πλησιάζει, άρχισαν οι προετοιμασίες.

Το πρώτο θέμα που έπρεπε να κουβεντιάσουν ήταν η προίκα, αυτή ήταν ένα χωράφι από τη μέση και πάνω ή κάτω. Ο Κωνσταντής που γνώριζε το χωράφι πρίν γνωρίσει τη νύφη, ήθελε από τη μέση και πάν.

Ο γάμος του Κωνσταντή

Η Αρχαία Ηραία

Αναδημοσίευση από την Ιστοσελίδα της Λυσσαρέας  (απόσπασμα) ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΗΡΑΙΑ   Ἡ Ἡραία εἶναι γνωστή ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Χαλκοῦ - καί στούς Ἀρκαδικούς Μύθους κατέχει σημαντική θέση ἀλλά καί τά εὐρήματα στήν "Μυκηναϊκή" Νεκρόπολη στά Λουτρά δείχνουν μια ἀκμαία φιλήσυχη ἐμπορική πόλη τῆς ὁποίας οἱ πολίτες γνώριζαν να χαίρονται τη ζωή. Και στην Κλασική Ἐποχή τά Ἱερά τῆς Ἡραίας ἥταν πολύ πλούσια, οἱ Ἡραιᾶτες ἀγαποῦσαν τήν μουσική και τον Ἀθλητισμό - πολλοί αναδείχτηκαν Ὁλυμπιονίκες.  Τοὐλάχιστον δύο ναοί ἥταν άφιερωμένοι στον Διόνυσο. (Μέχρι σήμερα στά γύρω χωριά οἱ πολίτες καυχῶνται γιά τό ἐκλεκτό κρασί πού παράγουν). Τα ἀφιερώματα στούς ναούς και οἱ πίνακες πού διακοσμοῦσαν τίς οἰκίες, παραγγέλνονταν σε κορυφαίους καλλιτέχνες τῶν Ἀθηνῶν. Ἕνα τοὐλάχιστον΄ἀπό αὐτά τά ἀριστουργήματα ἀποτυπώθηκε σε Νόμισμα του 6ου ἤ  5ου  αι. πΧ. Ὅταν ὁ Παυσανίας ὁ Περιηγητής ἐπισκέφθηκε τήν Ἀρκαδία, θαύμασε τήν Ἡραία, μέ τούς μεγάλους, πλακόστρωτους δρόμους, κατάφυτους  μέ μυρσίνες. Ἐνῶ οἱ Μελαινεές καί ἡ Γόρτυς κείτονταν σέ ἐρείπια, ἡ Ἡραία ἥταν ὀργανωμένη πόλις μέ ἱερά καί κοινωνική ζωή. Ὅμως είναι οι τελευταῖες καλές εἰδήσεις για την πόλη. Ἀπό τότε δέν ἔχουμε στοιχεῖα για την τύχη τῆς . Οἱ ἀνασκαφές ἔδειξαν ὅτι κατά τήν Ρωμαϊκή ἐποχή πολλοί πλούσιοι ἔκτιζαν ἐδῶ τίς ἐπαύλεις τους μέ θέα τόν Ἀλφειό ποταμό. Ὅπως ὑποστηρίζει ὁ ἱστορικός Τάσος Γριτσόπουλος, ὅταν οἱ Ἡραιᾶτες δέχτηκαν τον Χριστιανισμό ἵδρυσαν Ναό ἐπ' ὀνόματι τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Προδρόμου [ἴσως λόγῳ τοῦ ποταμοῦ και τῶν βαπτίσεων στα νερά του]. Ἔτσι ὁ οἰκισμός πῆρε τό ὄνομα Ἅη - Γιάννης. Γιατί ὅμως μία πόλη σαν την Ἡραία δεν ἀναφέρεται ὡς ἕδρα ἱεραποστολῆς; Τόν 12ο αι ἡ περιοχή - μέχρι τα Λουτρά Ἡραίας - κατοικεῖται. Κτίζονται και Ναοί ὅπως ὁ Αη - Γιώργης και η Παναγία. Και ὅπως φαίνεται, οἱ Φράγκοι δεν πείραξαν τους κατοίκους. Γιῶργος  Ἲωαννίδης

Η Αρχαία Ηραία

Οι Μοιραίοι

Ποίημα: του Κώστα Βάρναλη


Απαγγελία: Κώστας Βάρναλης


Mες την υπόγεια την ταβέρνα,
μες σε καπνούς και σε βρισές
(απάνω στρίγγλιζε η λατέρνα)
όλ' η παρέα πίναμ' εψές·
εψές, σαν όλα τα βραδάκια,
να πάνε κάτου τα φαρμάκια.

Σφιγγόταν ένας πλάι στον άλλο
και κάπου εφτυούσε καταγής.
Ω! πόσο βάσανο μεγάλο
το βάσανο είναι της ζωής!
Όσο κι ο νους να τυραννιέται,
άσπρην ημέρα δε θυμιέται.

Οι Μοιραίοι

Η εγκύκλιος διαταγή του Υπενωματάρχη (1883)

Κυκλοφορούν στο  διαδύκτιο κάποιες παραλαγές της "εγκυκλίου διαταγής".
Μεταφέρουμε  δύο από αυτές με κάθε επιφύλαξη γιατί όπως φαίνεται στην πορεία του χρόνου κάποιοι θέλησαν και έκαναν - αρκετά επιτυχώς - "δημιουργική παρέμβαση".
Σημειώνεται επίσης ότι έχει γίνει παρέμβαση για τη διόρθωση της μεγάλης ανορθογραφίας του αρχικού κειμένου.....

-----------------

Η κατωτέρω εγκύκλιος διαταγή υπάρχει στη βιβλιοθήκη Δημητσάνας και έχει συνταχθεί την 3ην Δεκεμβρίου 1883, από τον τότε Αστυνόμον Α' Περιφερείας Εμμ. Λαγουδάκη, υπενωματάρχη.


<<Εγκύκλιος Διαταγή>>

Προς άπασας τας Αρχάς του Κράτους, Νομάρχας και Δημάρχους της υπ' εμέ Αστυνομικής Περιφερείας της πόλεως Δημητσάνης.

Άρθρον 1ον: Παρακαλούνται πάντες και πάσαι όπως μεθαύριον Πέμπτην, 6ην Δεκεμβρίου ε.ε., κατά την πανηγυρικήν εορτήν του Αγίου Νικολάου και επί τη εσχάτη ευκαιρεία της συγκεντρώσεως των ξένων, οι κάτοικοι της διακαιοδοσίας μου εκτελέσωσι γενικήν καθαριότητα των δρόμων της εγχωρίου ταύτης κωμοπόλεως.

Άρθρον 2ον: Να ενώσωσι διά στερεών αλύσεων τους κύνας και τους σκύλους και άπαντα τα κακοποιά στοιχεία, τα τυχόν δυνάμενα να προσβάλλωσι την εγχωρίου αιδώ.

Η εγκύκλιος διαταγή του Υπενωματάρχη (1883)

Δημοτικό τραγούδι - Κείμενο

Κ. Π. Καβάφης
Κριτική Εισαγωγή

Ν. Γ. Πολίτου, Eκλογαί από τα τραγούδια του Ελληνικού λαού. Eν Aθήναις, Tυπογραφείον «Eστία», K. Mάισνερ και N. Kαργαδούρη, 1914

Η ΣΥΛΛΟΓΗ δημοτικών τραγουδιών την οποίαν μας δίδει ο κ. Πολίτης θα ευχαριστήσει πιστεύω τους ενδιαφερομένους εις την λαϊκή μας ποίησι --είναι με προσοχή μεγάλη καμωμένη, έχει σημειώσεις επεξηγηματικές του θέματος κάθε τραγουδιού, έχει άλλες σημειώσεις που εξηγούν τες ασυνήθεις λέξεις και τους ασυνήθεις τύπους, έχει έναν πολύ καλό πίνακα εις τον οποίον αναγράφονται με ακρίβειαν και σαφήνειαν οι πηγές, και η διαίρεσις του βιβλίου --εις δέκα τέσσαρα μέρη και δυο επίμετρα-- είναι πολύ επιτυχής.

Τα δέκα τέσσαρα μέρη είναι "Ιστορικά Τραγούδιά", "Κλέφτικα Τραγούδια", "Ακριτικά Τραγούδια", '"Παραλογαίς", "Τραγούδια της Αγάπης", "Νυφιάτικα Τραγούδια", "Ναναρίσματα", "Κάλανδα Βαΐτικα", "Τραγούδια της Ξενιτειάς", "Μοιρολόγια", "Μοιρολόγια του Κάτω Κόσμου καί του Χάρού", "Γνωμικά Τραγούδια", "Εργατικά και Βλάχικα", "Περιγελαστικά". Τα Επίμετρα είναι "Δημοτικά Τραγούδια των Μέσων Χρόνων", και "Τραγούδια εις Ελληνικάς Διαλέκτους".

Τα "Ιστορικά Τραγούδια" αρχίζουν με το "Κρούσος της Αντριανόπολης". Η παρατήρησις του κ. Πολίτου επ' αυτού είναι ορθοτάτη. Θα ήταν αστείον να υποτεθεί ότι αναφέρεται εις την κατάληψιν της Aδριανουπόλεως, υπό των Ρώσων, στα 1829. Οι στοχασμοί του συγγραφέως που τον κάμνουν να θέλει το 1361 ως εποχή για το άσμα εμένα με πείθουν μπορεί να μην πείσουν άλλους σπουδαστάς της ιστορίας, πάντως όμως θα ομολογηθεί ότι μοιάζει πολύ αρχαίο μνημείον αυτό το εξάστιχον άσμα:(1) Στην συλλογή του Πασσόβ επίσης χρονολογείται 1361. Ο πρώτος που το εδημοσίευσεν ήταν ο Άγγλος λόγιος Πάσλη (στα Ι837).

Δημοτικό τραγούδι - Κείμενο

Ο Δήμος και το καρυοφύλλι του

Εγέρασα, μωρές παιδιά. Πενήντα χρόνους κλέφτης
τον ύπνο δεν εχόρτασα, και τώρ'αποσταμένος
θέλω να πάω να κοιμηθώ. Εστέρεψ'η καρδιά μου.
Βρύση το αίμα το'χυσα σταλαματιά δε μένει.

Θέλω να πάω να κοιμηθώ. Κόψτε κλαρί απ'το λόγγο
να'ναι χλωρό και δροσερό, να'ναι ανθούς γεμάτο,
και στρώστε το κρεβάτι μου και βάλτε με να πέσω.

Ο Δήμος και το καρυοφύλλι του

Ένας Έλληνας - ο Μακρυγιάννης

Ένας Έλληνας - ο Μακρυγιάννης

Πηγή: Γιώργου Σεφέρη, «Δοκιμές», εκδ. Ίκαρος, Αθήναι 1981 (4).


Κεφάλαιο 1

ΤΗΝ ΠΑΛΙΑ συνοικία του Μακρυγιάννη την ξέρουν όλοι οι Αθηναίοι. Τη δράση του αγωνιστή του '21, του πρωτεργάτη της Γ' Σεπτεμβρίου και του κατάδικου των στρατοδικείων του Όθωνα, την ξέρουν όσοι μελέτησαν τα χρονικά της Επανάστασης και της βαυαροκρατίας. Είναι όμως λιγοστοί εκείνοι που πρόσεξαν πως ο Μακρυγιάννης μας άφησε ένα πολύ σημαντικό βιβλίο -την ιστορία της ζωής του- ίσως επειδή ήταν ένας αγράμματος.

Τον Μακρυγιάννη των Απομνημονευμάτων τον αγάπησαν πραγματικά μερικοί νέοι που άρχισαν να δημοσιεύουν ύστερα από τη μικρασιατική καταστροφή. Δε νομίζω πως θα γελαστώ πολύ αν προσθέσω πως η φωνή του μπαίνει δειλά και ψιθυριστά στην ελληνική ζωή ανάμεσα στα 1925 και στα 1935. Κι αυτό δεν μπορούσε να φανεί στο πλατύ κοινό. Οι νέοι που μεγάλωσαν στον περασμένο παγκόσμιο πόλεμο και ήταν ακόμη στην ακμή της ηλικίας τους όταν άρχισε η σημερινή κρίση, δεν πρόφτασαν ούτε το έργο τους να ωριμάσουν ούτε να αποκαταστήσουν τη δική τους ιεραρχία πνευματικών αξιών όπως την ήθελαν.

Ένας Έλληνας - ο Μακρυγιάννης

Η πορεία προς το μέτωπο

(του Οδυσσέα Ελύτη)


Ξημερωνοντας τ' Αγιαννιου, με την αυριο των φωτων, λαβαμε τη διαταγη να κινησουμε

παλι μπροστα, για τα μερη οπου δεν εχει καθημερινες και σκολες. Επρεπε, λεει, να

πιασουμε τις γραμμες που κρατουσανε ως τοτε οι Αρτινοι, απο Χειμαρρα ως Τεπελενι.

Λογω που εκεινοι πολεμουσανε απ' την πρωτη μερα, συνεχεια, και ειχαν μεινει σκεδον

οι μισοι και δεν αντεχανε αλλο.

Η πορεία προς το μέτωπο

lacrimae rerum - (Μτφ: τα δάκρυα των πραγμάτων)

'Αμοιρη! Το σπιτάκι μας εστοίχειωσεν
από την ομορφιά σου τη θλιμένη
στους τοίχους, στον καθρέφτη, στα εικονίσματα,
από την ομορφιά σου κάτι μένει.

Κάτι σα μόσκου μυρωδιά κι απλώνεται
και το φτωχό σπιτάκι πλημμυρίζει,
κάτι σα φάντασμα θολό κι ανέγγιχτο,
κι όπου περνά σιγά το κάθε αγγίζει.

'Εξω βαρύ μονότονο ψιχάλισμα
δέρνει τη στέγη μας και τότε αντάμα
τα πράγματα, που αγιάσανε τα χέρια σου,
αρχίζουν ένα κλάμα...κι ένα κλάμα...

Κι απ' τη γωνιά, ο καλός της Λήθης σύντροφος,
τ'αγαπημένο μας παλιό ρολόι
τραγουδιστής του χρόνου, κι αυτός κλαίοντας,
ρυθμίζει αργά φριχτά το μοιρολόι.

------

Ποίημα: Λάμπρος Πορφύρας 

---

lacrimae rerum - (Μτφ: τα δάκρυα των πραγμάτων)

Νέα Ελληνική Λογοτεχνία

Νέα Ελληνική Λογοτεχνία

Λήθη

Ποίημα: Λορέτζου Μαβίλη

Καλότυχοι οι νεκροί που λησμονάνε
την πίκρια της ζωής. Όντας βυθίσει
ο ήλιος και το σούρουπο ακολουθήσει,
μην τους κλαις, ο καημός σου όσος και να 'ναι.

Τέτοιαν ώρα οι ψυχές διψούν και πάνε
στης λησμονιάς την κρουσταλλένια βρύση
μα βούρκος το νεράκι θα μαυρίσει,
α' στάξει γι' αυτές δάκρυ όθε αγαπάνε.

Κι αν πιούν θολό νερό ξαναθυμούνται,
διαβαίνοντας λιβάδια από ασφοδίλι,
πόνους παλιούς, που μέσα τους κοιμούνται...

A' δε μπορείς παρά να κλαις το δείλι,
τους ζωντανούς τα μάτια σου ας θρηνήσουν:
θέλουν – μα δε βολεί να λησμονήσουν.

---

Λήθη

Ασμα ηρωικό και πένθιμο για το χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας

(Ποίημα: του Οδυσσέα Eλύτη)
1

Εκεί που πρώτα εκατοικούσε ο ήλιος,
που με τα μάτια μιας παρθένας άνοιγε ο καιρός,
καθώς εχιόνιζε απ' το σκούντημα της μυγδαλιάς ο αγέρας,
κι άναβαν στις κορφές των χόρτων καβαλάρηδες,
εκεί που χτύπαγεν η οπλή ενός πλάτανου λεβέντικου
και μια σημαία πλατάγιζε ψηλά γη και νερό,
που όπλο ποτέ σε πλάτη δεν εβάραινε
μα όλος ο κόπος τ' ουρανού,
όλος ο κόσμος έλαμπε σαν μια νεροσταγόνα
πρωί στα πόδια του βουνού,

τώρα, σαν από στεναγμό θεού ένας ίσκιος μεγαλώνει,

τώρα, η αγωνία σκυφτή με χέρια κοκαλιάρικα,
πιάνει και σβήνει ένα-ένα τα λουλούδια επάνω της,
μες στις χαράδρες όπου τα νερά σταμάτησαν
από λιμό χαράς κοίτουνται τα τραγούδια
βράχοι καλόγεροι με κρύα μαλλιά
κόβουνε σιωπηλοί της ερημιάς τον άρτο.

Χειμώνας μπαίνει ως το μυαλό. Κάτι κακό
θ' ανάψει. Αγριέυει η τρίχα του αλογόβουνου,
τα όρνια μοιράζονται ψηλά τις ψύχες τ' ουρανού.

Ασμα ηρωικό και πένθιμο για το χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας

Το πανηγύρι μας

(του Θ. Κ. Τρουπή)


Βαρεί ο Μπερδούσης τον αητό

και τραγουδάει κι ατός του.

Εδώ στη στράτα στο μπωχό

με το Θανάση θα πιαστώ

για να στηθεί ο χορός του.

΄Εεεχ... Παναγιά μου, θα σφαγώ

με τα τσακίσματά του.

Ξεσήκωσ΄ούλο το χωριό

κι ο ήλιος στο καμπαναριό

έδεσε τ΄αλογό του.

Το πανηγύρι μας

Ολβιες ώρες

(του Δημόπουλου Ι.Γεωργίου)

(Ουδέν εν ανθρώποισι μένει χρήμ’ έμπεδον αιεί.

Σιμωνίδης).

Χαρά σ’ αυτόν που

μ’ αίσθημα αισιοδοξίας δέχεται

τις πίκρες της ζωής.

Χαρά σ΄ αυτόν πού

δίχως αποκαρδίωση σέρνει

πλήθος πεθαμένα του παιδιά,

τα χαμένα όνειρα.

Ολβιες ώρες

Μέρα Λαμπρής

(Μαρίας Αθ. Παναγοπούλου)

Δεν ήταν όνειρο η φωτολουσμένη εκκλησιά με τη γλυκιά της ζέστη και τα μύρα. Ούτε οι μεθυστικοί ψαλμοί που λένε "Χαίρε" σε κάποια νέα Ιερουσαλήμ...Αλήθεια ήταν της καμπάνας το τραγούδι, οι κρότοι των βεγγαλικών, το θάμπος των χρωμάτων, το κόκκινο ποτάμι στον ορίζοντα.

Ψέμα δεν ήταν των κεριών το φωτεινό αυλάκι, που μέσα από τους δρόμους έφερε το μήνυμα στα σπίτια. Για να στρωθεί με την αυγή τραπέζι πλούσιο. Με μαγειρίτσα, αυγά, γιαούρτι και λαμπρόψωμο. Τα χίλια δυο καλά του κόσμου.!..

Χρόνια πολλά, Χριστός Ανέστη.

Γελάει το σπίτι μας ολόκληρο. Παίζει η χαρά στα πρόσωπα, στα χέρια...Με κόπο αντέχεται. Πηγαίνεις στο μπαλκόνι. Απ΄άκρη σ΄άκρη λάμπει το χωριό. Οι δρόμοι, οι άνθρωποι, οι στέγες. Λάμπουν τα δένδρα, τα βουνά, ο κόσμος. Λαμπρή την είπανε. Πολύ φτωχό της πέφτει! Τραπέζι μεσημεριανό. Της μάνας το βραστό αρνί πρώτο του κόσμου! Το λένε τα κουταλοπίρουνα που ανεβοκατεβαίνουν. Το λέει ακόμα και ο παππούλης που είναι δύσκολος.

Μέρα Λαμπρής

Μεγαλοβδόμαδο στο χωριό

(Μαρίας Αθ. Παναγοπούλου)

«...Γλυκός ο ύπνος την αυγή,

γδυτός ο κώλος τη λαμπρή...»

-Γιατί το λεν αυτό γιαγιά;

-Στον καιρό μας υφαίναμε τα Λαμπριάτικα. Τώρα φορούν αγοραστά. Μεταξωτά, βελούδα, μάλλινα... Κι από χρώματα να θαμπώνουν τα μάτια. Μυριάδες φορές ομορφότερα... Τούτο δε  λέει ότι χαιρόμαστε λιγότερο. Μεγάλη Λαμπρή είναι εφτούνη!...

Μεγάλη! Κι έρχεται κούτσα-κούτσα, μέρα βραδιάζει, μέρα ξημερώνει... Φουντώνει η λαχτάρα στα στήθια... Τα μάτια προσπαθούν να πιάσουν τ΄  όνειρο καθώς κινείται από το «πέρα» στο «κατά».

-Πότε θα φτάσει;

-Με την ώρα της. Νάχετε υπομονή. Μεγάλη Λαμπρή την είπανε. Πως θα την αισθανθείτε αν δεν καρτερέστε;

Μεγαλοβδόμαδο στο χωριό

Σχολείο Σέρβου στα χρόνια της κατοχής

(του Γεωργίου. Δ. Βέργου)

Στα μαύρα και δύσκολα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου είχα την τύχη να εγγραφώ στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού μας και στη συνέχεια στο Γυμνάσιο Λαγκαδίων. Eίμαι γεννημένος το 1937 και το έτος 1943 γράφτηκα στην πρώτη τάξη του δημοτικού με δάσκαλο τον αείμνηστο Χρ. Δάρα.   Μόνο τρεις ημέρες έμεινα στην πρώτη τάξη, γιατί την τέταρτη με «προβίβασε» στη δευτέρα τάξη διότι...ήξερα να διαβάζω όλο το βιβλίο της πρώτης. Για καλή μου τύχη, ο πατέρας μου είχε αγοράσει το βιβλίο από την προηγούμενη χρονιά. Στη δευτέρα τάξη δάσκαλός μου ήταν ο κ. Βασ. Δάρας.

Σχολείο Σέρβου στα χρόνια της κατοχής

Τα αχνάρια

(του Γιάννη Στ. Βέργου)

Με αφορμή την κρίση των Σκοπίων και την ανακίνηση του Μακεδονικού ζητήματος, ο νους μου πήγε σε πολλά.

Θυμήθηκα… και τι δεν θυμήθηκα... Θυμήθηκα της Ιστορίας όλα τα παλιά, από όσα μπορούσα να θυμηθώ, τους μαχητές, τους ήρωες τους νέους και τους παλαιούς και τους Μακεδονομάχους.

Έτσι γίνεται σε τούτες τις δύσκολες στιγμές… ξυπνάνε μνήμες...

Θυμήθηκα συγχωριανούς, πατριώτες, συγγενείς που θυσία έπεσαν για την ιδέα την μεγάλη, στης ελευθερίας την πάλη. Και μπροστάρης ήτανε ο λοχαγός ο Δημητριός Τρουπής που και αυτός στο δήθεν, το δάσκαλο έκανε εκεί επάνω στην Μακεδονία και τα άλλα γράμματα [πράγματα] τους μάθαινε, το πώς να ξεσηκωθούνε… και έκανε και αυτός τον δάσκαλο χωρίς σε πολύ σχολειό να πάει, μα πολύ καλά «αυτά» τα δίδασκε, ως πως τα μολογάνε.

Τα αχνάρια

Τα κεράσια της Τζικούλας

(του Γιάννη Νικ. Δάρα)

Σαν  παιδιά, με τα κριτήρια της εποχής  εκείνης  τουλάχιστον, είμαστε  καλά παιδιά. Τα όσα μας έλεγαν οι μεγαλύτεροι, ή γονείς μας ήσαντε ή μπαρμπάδες ή γείτονες ή και περαστικοί, τ' ακούγαμε χωρίς αντιλογίες. Τους δασκάλους μας και στην εφηβεία μας τους καθηγητές μας, τους σεβόμαστε ακόμα περισσότερο, αλλά και αυτοί αξίζανε πράγματι τον σεβασμό και την εκτίμηση. Αισθάνομαι τον πειρασμό να πω ένα σωρό πράματα για την αξιοπρέπεια, τη σοβαρότητα και την αφοσίωση στο καθήκον αυτών των ανθρώπων, αλλά εδώ θέλω να καταπιαστώ με μια ιστοριούλα, από κείνα τα παιδικά μας ωραία και ξένοιαστα χρόνια ενώ έπρεπε να κάνω και ένα μικρό πρόλογο για να μπω στο κλίμα της εποχής εκείνης.

Τα κεράσια της Τζικούλας

Χωριό Σέρβου

Ο Σέρβος (ή του Σέρβου) είναι ένα ορεινό γραφικό χωριό του Δήμου Ηραίας στο Νομό Αρκαδίας. Ερχόμενοι από το δρόμο Τρίπολη προς Πύργο μετά τη Βυτίνα και πριν τα Λαγκάδια στον οικισμό Καρκαλού, προχωρούμε αριστερά προς τη Δημητσάνα και αφού περάσουμε την πρώτη γέφυρα του Λούσιου ακολουθούμε το δρόμο δεξιά. Μετά από διαδρομή  10 περίπου  ΧΛΜ. φτάνουμε στο χωριό.

Το χωριό είναι κτισμένο στη Ν.Α πλευρά του όρους "Παλαιόκαστρο" που έχει υψόμετρο 1111 μέτρα. Στην κορυφή του Παλαιόκαστρου υπάρχουν ερείπια παλαιού κάστρου, το οποίο πιθανότατα κτίστηκε κατά τη Μυκηναϊκή εποχή, το 12 αιώνα π.Χ.
'Εχει 208 παραδοσιακά πετρόκτιστα σπίτια τα οποία οι Σερβαίοι τα συντηρούν με αξιέπαινο ενδιαφέρον και σύμφωνα πάντα με την τοπική παράδοση.

Χωριό Σέρβου

Video - Μπάρμπα Γιώργη

Video - Μπάρμπα Γιώργη

Το κλαρί για τις γίδες

(του Τουθέα)

Στη βαρυχειμωνιά του χωριού πριν 50 χρόνια

Με αφορμή τη φετινή χιονόπτωση στα μέσα Φεβρουαρίου, ήρθαν στο μυαλό μου διάφορες εικόνες του χωριού, από πολλές βαρυχειμωνιές της παιδικής μου ηλικίας. Θα ανασύρω από τη μνήμη μου κάποιες από αυτές και θα τις περιγράψω για να μαθαίνουν οι νεότεροι κάτω από ποιες συνθήκες ζούσαμε τους χειμώνες στο χωριό, πριν πενήντα περίπου χρόνια, που μοιάζουν απίστευτες στη νεότερη γενιά.
Eκείνες τις εποχές οι κλιματολογικές συνθήκες στην ορεινή Γορτυνία ήταν διαφορετικές από αυτές που ζούμε τα τελευταία χρόνια. Ο χειμώνας ήταν βαρύς και η ζωή γινόταν πολύ δύσκολη τους χειμερινούς μήνες. Μερικά χρόνια τα χιόνια ξεπερνούσαν το ενάμισι μέτρο στο χωριό και το κρύο με τον δυνατό αέρα ήταν ιδιαίτερα έντονα.

Το κλαρί για τις γίδες

Τα καλοκαίρια στον Αρτοζήνο

(του Θοδωρή Γ. Τρουπή - Γκράβαρη)

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1950, πριν αρχίσει η ερήμωση της υπαίθρου με την ανάπτυξη της αστυφιλίας, οι κάτοικοι του χωριού επιβίωναν στηριζόμενοι στην πρωτόγονη αγροτική οικονομία και κτηνοτροφία και συμπληρωματικά στις μαστοροδουλειές, όπως του κτίστη, του τσαγκάρη, του σιδερά, του πραματευτή κ.α.

Επειδή δεν υπήρχε επαρκής ζωτικός καλλιεργήσιμος χώρος στην περιοχή γύρω από το χωριό, από ανάγκη καλλιεργούσαν χωράφια που ήταν μακριά 2-3 ώρες πεζοπορίας, όπου πρώτα και καλύτερα ήταν τα χωράφια στον Αρτοζήνο, διάσπαρτα σε διάφορες τοποθεσίες του βουνού όπως στον Πηλό, στον Αγιολιά, στον Αγιοδημήτρη, στου Μπουρνάζου, στην Πλαγιά, στου Μοσχονά, στην Κορωνιότισα, στην Περδικόβρυση, στου Μαυρομάτι, στου Πετροκόπου, στους Αγιάννηδες, στους Αγιώργηδες, στην Κρυόβρυση κ.α.

Τα καλοκαίρια στον Αρτοζήνο

Οι βρύσες του χωριού και το υδραγωγείο

(του Θοδωρή Γ. Τρουπή - Γκράβαρη)


Με αφορμή τα έργα που γίνονται αυτόν τον καιρό στο χωριό για την αντικατάσταση των αμιαντοσωλήνων του δικτύου ύδρευσης και αναπολώντας 55 χρόνια πίσω, θα προσπαθήσω να περιγράψω με ποιόν τρόπο γινόταν εκείνα τα χρόνια η διαχείριση και εκμετάλλευση των υδάτινων πόρων.

Όπως όλα τα χωριά, έτσι και το δικό μας ήταν χτισμένο σε χώρο που υπήρχαν βρύσες για να καλύπτουν μια από τις βασικότερες ανάγκες της ζωής.

Οι βρύσες του χωριού και το υδραγωγείο

Οικολογικό ατόπημα στην Ηραία

{Αναδημοσίευση από το site Arcadians.gr}

Η αρχική μου σκέψη ήταν να κάνω μία επιστολή προς τον Δήμο Ηραίας και να την κοινοποιήσω στην Περιφέρεια Πελοποννήσου (Διεύθυνση Δασών), στο Δασαρχείο Βυτίνας, στον Φυσιολατρικό Όμιλο «η Γκούρα», στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, στις τοπικές εφημερίδες, σε οικολογικές και κυνηγετικές οργανώσεις κ.α. Όμως, σκεφτόμενος "ωριμότερα", προτίμησα να σιωπήσω για άλλη μία φορά, εν δυνάμει συνένοχος κι εγώ στο έγκλημα που συντελείται συστηματικά στο πολυπόθητο φαράγγι της Γκούρας του Δήμου Ηραίας στο 95% και του Δήμου Τροπαίων στο υπόλοιπο 5%.

Οικολογικό ατόπημα στην Ηραία

Ο Πετρούλιας

{Αναδημοσίευση από το artozinos.blogspot.com }

 

Ο Πετρούλιας της ελληνικής γης

Ο Πετρούλιας ο Νικολάκης γεννήθηκε και ζεί στο βουνό. Κοντά 84 χρόνια τώρα. Στο βουνό μεγάλωσε, ανδρώθηκε, έκανε οικογένεια, Και ζει μόνος του από τότε που «έφυγε η γριά του». Στον οικισμό «Πετρουλαίικα» γνωστό στους ντόπιους, που βρίσκεται σε παλιό μονοπάτι του «Χαλασμένου βουνού», στον αρχαίο «άξονα» που ένωνε την Ηραιάτιδα χώρα με την Τεύθιδα.

Στο σπίτι του και στον οικισμό, ο «πολιτισμός» δεν έφτασε ποτέ. Το νεοελληνικό κράτος δε καταδέχτηκε ποτέ να φτάσει μέχρι τα μέρη του Πετρούλια. Στα χρόνια βέβαια της επανάστασης του 21 η περιοχή έδωσε πολλούς αγωνιστές και μαρτύρησε στη συνέχεια. Καταστράφηκε από τον καταχτητή ολοσχερώς. Τι να έκανε λοιπόν στη συνέχεια η «διοίκησις;», άφησε τον μαρτυρικό τόπο στην τύχη του. Δεν υπάρχει κατ’ αρχήν δρόμος παρά μία ατραπός. Δεν υπάρχει ηλεκτρικό και τηλέφωνο. Και ο Πετρούλιας ποτέ δεν τα αναζήτησε. Ποτέ δεν τα επεδίωξε. Και ποτέ δεν έφτασαν σε αυτόν τέτοιες «πολυτέλειες». Αλλά δεν τις είχε και ανάγκη.

Ο Πετρούλιας

Τα ρόδινα χρόνια μου

(της Μαρίας Παναγοπούλου) 


Μια θύμηση αγάπη....
Σαν κάποιο λουλούδι,
τα ρόδινα χρόνια μου, τα παιδικά μου.

Μικρούλα καρδιά,
γλυκό μου τραγούδι -
που αηδόνια το λέγαν
τα τόσα ονειρά μου.

Στο τζάκι μας ξύλα...
Κι απέξω τ'αγέρι,
χορό με τα χιόνια... Νεράϊδα η ψυχή μου,

στα δάση ζητούσε
με τ'άσπρο της χέρι,
την πράσινη πέτρα να βρεί, τη δική μου....

Χρυσάφι κι ασήμι
τ'αστέρια τα βράδυα,
ελυώναν στ'ατέλειωτα, γύρω βουνά μας.

Σπαράζαν λαχτάρες
τ'αδύνατα χέρια,
το κάθε να φέρνουνε
στην αγκαλιά μας.

Μικρό μου σχολείο...
Στην ξύλινη σκάλα,
Τί αινίγματα, πόθοι, βουβά καρδιοχτύπια...

Γαλάζιοι ουρανοί,
δυό μάτια η δασκάλα...
Κι απάνω στη λεύκα
οι καρδιές μας σπουργίτια.

Και τι πανηγύρι,
της αργίας η μέρα....
Γιορτιάτικα ρούχα, ποτάμι η ματιά μου

χυνόταν πλημμύρα
κοντά μου και πέρα...
Χρυσή πεταλούδα
στον ήλιο η καρδιά μου.

Μια θύμιση πόνος.
Μακρυά το λουλούδι...
τα ρόδινα χρόνια μου, τα παιδικά μου.

Ένα σύννεφο τώρα...
- πικρό το τραγούδι -
... πως φύγαν τα τόσα μεγάλα όνειρά μου...
γλυκό μου τραγούδι -
που αηδόνια το λέγαν 

Τα ρόδινα χρόνια μου

Οι βάρβαροι

(της Μαρίας Παναγοπούλου)

Οι Βάρβαροι
δεν στάθηκαν στην πόλη μας,
Ούτε,
και θα ξαναπεράσουν πιά ποτέ.

Σαν έμαθαν
-απ' τους τρελλούς στην πύλη-
πως τα φερσίματά τους πήραμε,

κυτάχτηκαν απελπισμένοι.

-Και τώρα, εμείς τι θα διδαξουμε;
δίχως μιλιά η απόγνωση ρωτούσε.
 

-Μεταβολή
Τραβάμε γι' άλλη πόλη!..
Βροντή,
από της καταγωγής τα βάθη
βγήκε η απόφαση του αρχηγού.

Γυρίσανε.
Και παραμάσκαλα,
την άγρια δόξα τους κρατώντας,
κίνησαν πάλι οι Βάρβαροι
να ψάξουν γιά... πολιτισμένους!...

(Από το βιβλίο Βουρκωμένοι άγγελοι)

Οι βάρβαροι

Η Ξάκω

(του Θ.Κ.Τρουπή)

Ητανε από τους Κατσιαπαίους. Έτσι, χώρια από τ’ άλλο χωριό, ολομόναχη στην καλύβα της στο βουνό τη θυμήθηκα. Εκεί στην καλύβα, πού έφτιασε με τα χεράκια της, έστησε δικό της γιατάκι και κύλησε τη ζωούλα της. Άλλοι λένε πως είχε μελαφράτζα, άλλοι λέγανε πως είχε λόβα, άλλοι λέγανε πως είχε νόσημα που λούφαζε και για κείνο τη χωρίσανε. Κανείς δεν ξέρει την αλήθεια.

Η Ξάκω

Ο βήχας

(του Θ.Κ.Τρουπή)

Πετάχτηκε στο κεφαλόσκαλο η γιαγιά ν' αφουγκραστεί. Ακουσε οχλοβοή στο χειμωνιάτικο της Χρίσταινας. Γύρισε μέσα στην καμαρούλα. Καθάρισε τα χέρια της από τα ζυμάρια με καθαρό αλεύρι στην άκρη του σκαφιδιού κι έτρεξε κατά κει.

Οι πόρτες ήσαν ανοιχτές. Η Βασίλαινα, η Θανάσαινα, η Σπήλιαινα, η Μήτσιαινα, η Γιαννού, η Ρήνα, η Χριστίτσα, στη σκάλα κάτι σιγολέγανε και μέσα η Χρήσταινα είχε σιγάσει από τους αναστεναγμούς και μονάχα τα δάκρυα της δεν μπορούσε να συγκρατήσει. Τρέχανε στα σταφιδιασμένα ωχρά μαγουλά της κι από κει έσταζαν πάνω στα σταυρωμένα χέρια της, στην ποδιά της, στην τραχηλιά της,καθώς ήταν διπλοποδιασμένη στο δεξί παραγώνι.

Ο βήχας

Τα Παράσημα

(του Θ.Κ.Τρουπή)

Αφού του το είπε ο δάσκαλος ο Τσέκας έπρεπε να πάει. Ο Σωκράτης ο Τσέκας ήτανε από τα Λαγκάδια και δασκάλευε στου Λυκούρεση. Μυαλωμένος άνθρωπος. Γαμπρός του Νίκου του Πλουμπίδη. Ψυχόπονος κι απλόχερης. Αγιο το χώμα του.

Τον είδε κάποια ημέρα στη Σφυρίδα και τον ξεσήκωσε. Νέο παιδί ο Πάνος, τότε, έβραζε το αίμα του και φτερούγιζε η ψυχή του. Δεν άντεξε. Είπε το «ναι» και το άλλο πρωί βρέθηκε από τους πρώτους στο βουνό μ' άλλους ψυχωμένους. Τον αρμάτωσαν. Ψημένος από πόλεμο. Δεσμίδες και οπλοπολυβόλο μόνος του.

Τα Παράσημα

Αι - Δημήτρης

Στο χωριό μας , που δεν είναι κι ομορφότερο στην πλάση , μας αφήκαν οι γονείς μας μιά γερόντισσα εκκλησιά . Δεν της έχομε φτιαγμένο μαρμαρένιο εικονοστάσι , τα καντήλια της δεν είναι κρυσταλλένια και χρυσά .

Αι - Δημήτρης

Ο Αστραπόγιαννος

 (διάσημος κλεφταρματολός της Στερεάς Ελλάδος κατά τον 18ο αιώνα)

 Ποίημα: Αριστοτέλη Βαλαωρίτη

Λαμπέτη ἐδείλιασα !...Τὰ σωθικά μου
ἄσπλαχνο ἐθέρισε βόλι, πικρό.
Νεκρὰ στὸ σκάνδαλο τὰ δάκτυλά μου
βλέπεις ἐπάγωσαν...Δῶσ' μου νερό...
Λαμπέτη, ἐσβήστηκα!...Ὥραν τὴν ὥρα
φεύγει ἀνυπόμονη, πετᾶ ἡ ψυχή.
Στὰ κρύα τὰ χείλη μου στέκεται τώρα·
σκύψε καὶ πιέ τηνε μ ' ἕνα φιλί .
Λαμπέτη χόρτασε τὴ δύναμή μου.
Μέσα στὰ στήθια σου θέλω νὰ βρῶ
στερνὸ λημέρι σου, θέλω ἡ πνοή μου
νὰ βρῆ στὰ σπλάχνα σου τὸν οὐρανό .
Μόχτα κι ἐπλάκωσαν σὰν ἄγριοι σκύλοι
γιὰ τὸ κεφάλι μου ...τί καρτερεῖς ;...
Φορτώσου τ' ἄρματα, τὸ καρυοφύλλι,
κόψε γρήγορα...μὴ μ' ἀρνηθῆς.
Λαμπέτη, σφόγγισε, τρίψε μὲ χῶμα
τὸ γιαταγάνι σου, κι εἶναι θολό...
Πῶς κλαῖς ;...τί δέρνεσαι ;...Τρίψε το ἀκόμα ...
Μὴν τρέμεις ...ζύγωσε ...Δῶσ ' μου νὰ ἰδῶ .
Τὸ αἷμα τ' ἄπιστο μὲ τὸ δικό μου
δὲ θέλω ἐπάνω μου ν' ἀνταμωθῆ,
φαρμάκι ἀγλύκαντο μὲς τὸ λαιμό μου
δὲ θέλω σύντροφο κάτου στὴ γῆ .

Ο Αστραπόγιαννος

Ο Γερο-Δήμος

 Ποίημα: Αριστοτέλη Βαλαωρίτη

Εγέρασα, μωρές παιδιά. Πενήντα χρόνους κλέφτης
τον ύπνο δεν εχόρτασα, και τώρ'αποσταμένος
θέλω να πάω να κοιμηθώ. Εστέρεψ'η καρδιά μου.
Βρύση το αίμα το'χυσα σταλαματιά δε μένει.

Ο Γερο-Δήμος

Στο σταυραητό

Ποίημα: του Κώστα Κρυστάλλη

Aπό μικρό κι απ' άφαντο πουλάκι σταυραητέ μου,
παίρνεις κορμί με τον καιρό, και δύναμη κι αγέρα,
κι απλώνεις πήχες τα φτερά και σπιθαμές τα νύχια,
και μες στα σύγνεφα πετάς, μες στα βουνά ανεμίζεις!

Στο σταυραητό

Video - φεγγάρι μάγια μου' κανες

Video - φεγγάρι μάγια μου' κανες

Video - Αλώνισμα στο χωριό Σέρβου το 1976

Video - Αλώνισμα στο χωριό Σέρβου το 1976

Παναγία "η Σερβιώτισσα" ???

Αναδημοσιεύουμε άρθρα που δημοσιεύτηκαν στο 177 τεύχος της εφημερίδας "Αρτοζήνος του Συνδέσμου Σερβαίων Αρκαδίας καθώς και το σχετικό σχόλιο της Εφημερίδας.
(οι απόψεις αυτές έχουν δημοσιευτεί επίσης και σε σχετικά άρθρα της ιστοσελίδας servou.gr)

Η εφημερίδα δημοσιεύει τις κατωτέρω απόψεις κάτω από τον τίτλο:
Ιερός Ναός Παναγίας της Σερβιώτισσας

Άποψη Χ. Αθ. Μαραγκού
Aπό την περιγραφή των Ναών της Ζωοδόχου Πηγής και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, συνάγεται ότι η Θεοτόκος υπήρξε η προστάτις των Σερβαίων, σ’ όλες τις περιπτώσεις. Είναι τόσο πολύ συνδεδεμένη με το χωριό που δικαίως θα μπορούσε ν’ αποκληθεί Παναγία η Σερβιώτισσα. Η έκπληξη όμως προήλθε από την Κρήτη, όπου οι πιστοί μιας περιοχής έχουν ναό αφιερωμένο στην .. . Παναγία τη Σερβιώτισσα! Συγκεκριμένα στο χωριό Στύλος του Δήμου Αποκόρωνου των Χανίων υπάρχει η Εκκλησία της Παναγίας της Σερβιώτισσας, η οποία αποτελεί ένα από τα βασικά παραδείγματα της βυζαντινής Αρχιτεκτονικής στην Κρήτη. Κτίσθηκε κατά την Δεύτερη Βυζαντινή περίοδο (12ος αιώνας), και παρουσιάζει επιρροή από ρυθμούς εκκλησιαστικής που αναπτύχθησαν παλαιότερα, κυρίως από την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης. Ο Ναός σωζόταν σε κατάσταση ερειπίου και στερεώθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία πριν πολλά χρόνια.Υποστηρίζεται ότι πήρε το όνομα από κάποια εικόνα της Παναγίας που κρατούσε τον Χριστό με το αριστερό χέρι, Αριστεροκρατούσα. Είναι γνωστόν ότι, το αριστεροκρατούσα, δεν είναι εξαίρεση, δεν αποτελεί ίδιον γνώρισμα των εικόνων πρώτον και δεύτερον δεν γίνεται ποτέ Ζερβιώτισσα, (αριστερός= ζερβός-ή-ό, ή ζερβής-ιά-ί,) αλλά το πολύ Ζερβοχέρα, Ζερβιά, αριστερόχειρ, επαρίστερη και άλλα συναφή. Δεν γίνεται όμως ποτέ Ζερβιώτισσα και πολύ περισσότερο Σερβιώτισσα και δεδομένων των σχέσεων των Πελοποννησίων με την Κρήτη κατά την χρονική περίοδο κατασκευής του Ναού, υπάρχει μια επιφύλαξη γιατί όπως έχουν τα πράγματα τίποτα δεν αποκλείεται. Προς αποφυγή αίολων σχολίων, απαιτείται πληρέστερη έρευνα για την εξεύρεση πειστικότερων στοιχείων, τα οποία υπάρχει το ενδεχόμενο να μας φέρουν προ εκπλήξεων!
---------------------

Άποψη Βασιλείου Κ. Σχίζα
Παναγία η Σερβιώτισσα. “Σερβαίων ψυχής καταφύγιον”
Στην υμνολογία της Ορθοδοξίας, στα κείμενα των Αγίων, της πίστεώς μας, αλλά και στη συνείδηση του ευσεβούς λαού καθιερώθηκαν χιλιάδες ΘΕΟΤΟΚΩΝΥΜΙΑ τα οποία εγκωμιάζουν το όνομα της Μητέρας του Χριστού. Το περιεχόμενο των προσαγορημάτων
αυτών προκαλεί κατάνυξη και αναπλάθει κάθε ανθρώπινο αίσθημα.
Οι Σερβαίοι συμβολικά προσαγορεύουν την Παναγία με το οικείο σ’αυτούς επίθετο, “ΣΕΡΒΙΩΤΙΣΣΑ”. Είναι Θεοτοκωνύμιο το οποίο υποκρύπτει αληθινή ιστορική πραγματικότητα συνδεδεμένη αρρήκτως με τους προγόνους, τις παραδόσεις και τη σημερινή πραγματικότητα του χωριού. Η Παναγία (Ζωοδόχος Πηγή και Κοίμησις της Θεοτόκου)
ήταν, είναι και θα συνεχίσει εσαεί να είναι για τους Σερβαίους, ψυχής καταφύγιον. Σε πόνημα του 1992 εμπεριέχονται 5500 Θεοτοκωνύμια στα οποία δεν περιλαμβάνεται η “Παναγία η Σερβιώτισσα”. Μπορεί όμως το προσαγόρημα “Παναγία η Σερβιώτισσα” να επικρατήσει εύκολα και να καταγραφεί στα εκκλησιαστικά κείμενα και λεξικά εφόσον το ενστερνιστούν οι Σερβαίοι και το μεταφέρουν ο καθένας στο περιβάλλον του. Στο παρελθόν έχει γραφεί στην εφημερίδα “Αρτοζήνος”, ότι υπάρχει στην Κρήτη, στο χωριό Στύλος της Επαρχίας Αποκορώνου του Νομού Χανίων, ναός της Παναγίας με το προσωνύμιο “Σερβιώτισσα”. Το ίδιο και σε ιστοσελίδα του διαδικτύου.
Το γεγονός αυτό προκάλεσε εύλογα το ενδιαφέρον μας, για να συλλέξουμε σχετικές πληροφορίες από τους κατοίκους τους χωριού Στύλος. Αποκομίσαμε μόνον … πλούσια παράδοση! Υπάρχει πράγματι ναός, δεξιά του Κεραμιώτη ποταμού έξω από το χωριό Στύλος ο οποίος είναι αφιερωμένος στην Παναγία και τιμάται στις 24 Σεπτεμβρίου. Κανένας όμως δεν γνώριζε το προσωνύμιο “Σερβιώτισσα”. Ο ναός ονομάζεται από τους κατοίκους της περιοχής και “Μοναστήρα” γιατί στο παρελθόν λειτουργούσε και σαν μοναστήρι. Σύμφωνα με την παράδοση που μεταδόθηκε από γενιά σε γενιά, ένας πρωτομάστορας έχτιζε πάνω σε ένα “χωματοβούνι”, αριστερά του ποταμού Κεραμιώτη μία εκκλησία για να τιμήσει τον Άγιο Γεώργιο. Τότε το τσιράκι του (εργάτης του) αποφάσισε να χτίσει καλύτερη εκκλησία πάνω σε ένα “λιθοβούνι” δεξιά του Κεραμιώτη ποταμού προς τιμήν της Παναγίας. Ο εργάτης όταν τελείωσε το έργο κάλεσε τον πρωτομάστορα να θαυμάσει την πράγματι καλύτερη εκκλησία. Μετά από δόλια υπόδειξη του πρωτομάστορα ανέβηκε σε μια σκάλα για να στερεώσει ένα γάντζο στον τρούλο απ’ όπου θα κρέμεται ο πολυέλαιος.
Τότε έσυρε από ζήλια τη σκάλα ο πρωτομάστορας, με αποτέλεσμα να πέσει στο δάπεδο το τσιράκι και να σκοτωθεί. Η εκκλησία συνδέθηκε με το θάνατο του εργάτη που την έχτισε και έκτοτε έμεινε κλειστή, “αλειτούργητη”. Σύμφωνα με άλλη επικρατέστερη εκδοχή την εκκλησία της Παναγίας έκαψαν δύο φορές οι Τούρκοι και αυτός ήταν ο λόγος που παρέμεινε “αλειτούργητη”. Για εγκυρότερη πληροφόρηση απευθυνθήκαμε στην Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων όπου μας γνώρισαν ότι η Παναγία φέρει το προσωνύμιο “Ζερβιώτισσα” (από το ζερβός ή αριστερός -ή), επειδή είναι “Αριστεροκρατούσσα” δηλαδή κρατά το Χριστό με το αριστερό χέρι. Είναι βυζαντινό μνημείο, κτίσμα 900 ετών, βυζαντινού ρυθμού, σταυροειδούς σχήματος μετά τρούλου. Ανακαινίστηκε πριν μερικές δεκαετίες ενώ έφερε ίχνη πυρκαγιάς. Ουδέποτε είχε το όνομα “Σερβιώτισσα”. Ο αρθρογράφος της εφημερίδας “Αρτοζήνος” μάλλον είχε παρασυρθεί από τη λανθασμένη καταχώρηση στο διαδίκτυο, όπου αντί του ορθού “Ζερβιώτισσα” γράφει “Σερβιώτισσα”. Είναι λοιπόν ΜΙΑ η Παναγία η Σερβιώτισσα και θα καταχωρηθεί στις μελέτες των ερευνητών, ότι πρόκειται για την Παναγία που τιμάται στου Σέρβου και είναι το καταφύγιον ψυχής των κατοίκων του χωριού.


Σχόλιο Αρτοζήνου
Είναι αυτονόητο πως τόσο ο Χ. Μαραγκός, όσο και ο Β. Σχίζας εκφράζουν προσωπκές απόψεις για το θέμα της “Παναγίας της Σερβιώτισσας” και κάθε πατριώτης δικαιούται να έχει τη δική του άποψη επί του θέματος. Ο Σύνδεσμος δεν υιοθετεί ούτε απορρίπτει καμία άποψη. Θεωρούμε πως είναι απόλυτα δημοκρατικό, -στα πλαίσια της ελεύθερης διακίνησης ιδεών εντός των συλλογικών μας πλαισίων-, να δημοσιευθούν αυτές οι απόψεις, όπως και οποιεσδήποτε άλλες σχετικές, από οποιονδήποτε πατριώτη.
Σε θέματα πίστεως καθένας είναι ελεύθερος να πιστεύει αυτό που νομίζει, δεν έχει όμως δικαίωμα να θέλει να επιβάλει τη δική του πίστη, σε οποιονδήποτε άλλον.
Έτσι δεν είναι;

Παναγία "η Σερβιώτισσα" ???

Της γριάς το διάσελο και ο σωρός

Στην τοποθεσία της "Γριάς το διάσελο" στα όρια του χωριού Σέρβου Αρκαδίας διεξήχθη νικηφόρα μάχη των Σερβαίων και άλλων κοντοχωριανών, υπό τον Πλαπούτα, εναντίον των στρατευμάτων του Ιμπραήμ, στις 10-11 Μαΐου 1826. Περισσότερες λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα servou.gr.
Σύνδεσμοι: Η Μάχη του Σέρβου. 10 Μαΐου 1826 και η Η μάχη στον " Σωρό της Γριάς".

---

Της γριάς το διάσελο και ο σωρός