Σχολείο Σέρβου στα χρόνια της κατοχής

(του Γεωργίου. Δ. Βέργου)

Στα μαύρα και δύσκολα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου είχα την τύχη να εγγραφώ στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού μας και στη συνέχεια στο Γυμνάσιο Λαγκαδίων. Eίμαι γεννημένος το 1937 και το έτος 1943 γράφτηκα στην πρώτη τάξη του δημοτικού με δάσκαλο τον αείμνηστο Χρ. Δάρα.   Μόνο τρεις ημέρες έμεινα στην πρώτη τάξη, γιατί την τέταρτη με «προβίβασε» στη δευτέρα τάξη διότι...ήξερα να διαβάζω όλο το βιβλίο της πρώτης. Για καλή μου τύχη, ο πατέρας μου είχε αγοράσει το βιβλίο από την προηγούμενη χρονιά. Στη δευτέρα τάξη δάσκαλός μου ήταν ο κ. Βασ. Δάρας.

1940: Συσίτιο μαθητών. Στη μέση ο δάσκαλος Δ. Σχίζας με τις 2 δασκάλες δεξιά και αριστερά και με την κουτάλα στο χέρι η Αικατερίνη Τρουπή (Παπίτσενα)

Τη χρονιά 1943-44 το σχολείο λειτούργησε για 2-4 μήνες. Ύστερα έκλεισε για αρκετό διάστημα -γύρω στα 2 χρόνια- και άνοιξε ξανά τη σχολική χρονιά 1945-46, αφού είχαν φύγει οι Γερμανοί. Τον Φεβρουάριο του 1946 επειδή είχαμε μείνει πίσω χρονικά (ήταν παιδιά 15 ετών, ίσως και μεγαλύτερα, που δεν είχαν τελειώσει το σχολείο), προβιβαστήκαμε στην επόμενη τάξη. Έτσι, βρέθηκα στην τετάρτη τάξη, μετά από 8-10 μήνες συνολικής φοίτησης στο σχολείο, και τον Ιούνιο τελείωσα την τετάρτη τάξη. Δάσκαλος εκείνη τη χρονιά ήταν ο αείμνηστος Δημ. Σχίζας και η αείμνηστη Βάσω Σωτηροπούλου από τη Ζάτουνα, για μικρό διάστημα. Την επόμενη χρονιά, 1946-47, είχαμε μόνο τη Σωτηροπούλου, όπως και τη σχολική χρονιά 1947-48, οπότε το σχολείο έκλεισε λόγω του εμφυλίου πολέμου. Εγώ όμως είχα πλέον τελειώσει.

Η διδασκαλία όλα αυτά τα χρόνια γινόταν ως εξής: Το πρωί έκανε μάθημα η τρίτη, τετάρτη, πέμπτη και έκτη τάξη και το απόγευμα η πρώτη και η δευτέρα. Περίπου 200 παιδιά ήταν γραμμένα τουλάχιστον τα δύο τελευταία χρόνια, αλλά κάθε μέρα έρχονταν στο σχολείο 100-130 παιδιά. Τα υπόλοιπα ήταν είτε με τα γίδια -εκείνη την εποχή οι περισσότεροι είχαν 20-30 ζώα-, είτε σε άλλες αγροτικές εργασίες. Όσο για τα κορίτσια, θα βοηθούσαν στο σπίτι στις δουλειές ή στο μεγάλωμα των μικρότερων αδελφών τους. Εξάλλου η νοοτροπία της εποχής ήταν να μάθουν να ζυμώνουν, να μαγειρεύουν, να πλένουν, να κουβαλούν ξύλα ζαλωμένες, να υφαίνουν και να κάνουν, γενικά, δουλειές του σπιτιού ή αγροτικές. Όσο για τα γράμματα, ήταν αρκετό να ξέρουν να γράφουν το όνομά τους και να διαβάζουν συλλαβιστά. Δεν γίνεται λόγος για διδακτικά βιβλία. Επιπλέον δεν υπήρχαν καθόλου βοηθητικά βιβλία. Ήταν ευτυχής όποιος είχε κάποιο παλιό αναγνωστικό, παρόλο που μπορεί να του έλειπαν και αρκετές σελίδες. Τα δε τετράδια που είχε ο καθένας ήταν 2 ή το πολύ 3, δηλαδή αντιγραφής, αριθμητικής και, σε ορισμένες περιπτώσεις, έκθεσης. Όσο για τα μολύβια και το μελάνι; Δύο ή τρία αδέλφια μοιράζονταν ένα μολύβι κόβοντάς το στα δύο ή τρία, ενώ πολλές φορές φτιάχναμε μελάνι από τα φύλλα παπαρούνας, βράζοντάς τα μέχρι να πήξουν λίγο.

Κατά τα χρόνια 1946-48 ήταν διορισμένος δάσκαλος από τους αντάρτες για μικρό διάστημα ο κ. Γιώργος Αναστασόπουλος, ο οποίος είχε έρθει πολύ λίγες φορές για να διδάξει. Η Σωτηροπούλου μας είχε πει ότι, αν κάποια μέρα ερχόταν στο σχολείο κάποιος ένστολος (από το στρατό ή αντάρτης) και μας ρωτούσε αν ο κ. Αναστασόπουλος διδάσκει, να απαντούσαμε ανάλογα με την στάση της δασκάλας απέναντί του. Δηλαδή, αν η δασκάλα αποκαλούσε τον επισκέπτη «κύριο» (π.χ. κ. Λοχαγέ ή κάπως έτσι), έπρεπε να πούμε ότι δεν έχει έρθει ποτέ. Αν όμως τον αποκαλούσε «συναγωνιστή», έπρεπε να πούμε ότι κάθε μέρα μάς έκανε μάθημα και εκείνη την ημέρα δεν είχε έλθει λόγω ασθένειας. Έτσι, το 1948, σε ηλικία 11 ετών, τελείωσα τις σπουδές μου στο Δημοτικό (ας σημειωθεί ότι το σχολείο στεγαζόταν στο σημερινό ιατρείο) μέσα σε συνολικά 3 έως 3 ½ χρόνια για όλες τις τάξεις.

Σχολιαρόπαιδα με τις "σάκκες" τους τα μετακατοχικά χρόνια, στο προαύλιο του επάνω σχολείου

Για τη σχολική χρονιά 1948-49 το σχολείο ήταν κλειστό λόγω του εμφυλίου πολέμου. Κατά τα τέλη Μαρτίου 1949 άνοιξε, όπως και το Γυμνάσιο στα Λαγκάδια, όπου ορισμένα παιδιά πήγαν, αλλά δεν προήχθησαν λόγω μη επαρκούς φοίτησης. Έτσι, τον Σεπτέμβριο του 1949 εγγραφήκαμε, κατόπιν εξετάσεων, στο Γυμνάσιο των Λαγκαδίων 16 παιδιά από το χωριό μας, από τα οποία αποφοίτησαν οκτώ: Φανή Παναγοπούλου, Ελένη Χρ. Παπαγεωργίου, Καλλιόπη Αν. Σχίζα (Παπά), Γιάννης Γ. Δάρας (στρατηγός), Γιώργος Αθ. Σχίζας (Θωμά), Γιώργος Ηλ. Παρασκευόπουλος, Ανδρέας Δ. Τσαντίλης και ο αείμνηστος Ηλίας Χρ. Παπαγεωργίου. Οι υπόλοιποι οκτώ που σταματήσαμε, χωρίς να πάμε καν στην δευτέρα τάξη, ήσαν εκτός από μένα και οι: Τάκης Δημητρόπουλος, Γιάννης Θ. Σχίζας, Μιχάλης Στ. Σχίζας και Θανάσης Ι. Στρίκος, καθώς και οι αείμνηστοι Μανώλης Γ. Δημόπουλος, Γιώργος Β. Μαραγκός, Νίκος Κ. Κωνσταντόπουλος. Ο λόγος διακοπής της φοίτησης στο σχολείο ήταν διαφορετικός για τον καθένα, όπως π.χ. οικονομική αδυναμία των γονιών, ασθένεια, ανάγκη για βοήθεια στην οικογένεια ή άλλοι λόγοι που σήμερα φαίνονται αστείοι. Όσο για μένα, σαν μεγαλύτερος γιος της οικογένειας, σταμάτησα τον Μάιο, πριν δώσουμε διαγωνισμούς, για να βοηθήσω στο σπίτι και στο μεγάλωμα των μικρότερων αδελφών, πράγμα που εκείνη την εποχή ήταν πολύ συνηθισμένο στο χωριό μας. Ένας ακόμη λόγος ήταν να μην πληρώσει ο πατέρας μου μια υποχρεωτική εισφορά που επέβαλαν σε όσους φοιτούσαν εκείνη την χρονιά, αξίας 220.000 δρχ. (δεν είχε γίνει ακόμη η αναπροσαρμογή στη δραχμή που έγινε το 1954, οπότε το χιλιάρικο έγινε μια δραχμή). Το ποσό αυτό ήταν αρκετά μεγάλο γιατί ισοδυναμούσε με 12 - 15 ημερομίσθια. Το ημερομίσθιο την εποχή εκείνη ήταν 15.000-20.000 δρχ. Με ένα ημερομίσθιο μπορούσε κανείς να αγοράσει 1 ½ κιλό κρέας ή 5-6 κιλά αλεύρι ή 1 ½ κιλό λάδι. Όμως στο χωριό ήταν σχεδόν αδύνατο να βρει κανείς εργασία. Έπρεπε να πάει εκτός χωριού για οικοδομικές εργασίες, όπως πήγαιναν σχεδόν όλοι οι πατριώτες μας, συνήθως στη Μεσσηνία. Το ποσό αυτό δεν το είχε τότε ο πατέρας μου, αλλά δυστυχώς δεν το γλίτωσε. Το πλήρωσε την επόμενη χρονιά στο Δημόσιο Ταμείο (Δ.Ο.Υ.) και μάλιστα προσαυξημένο με τόκους καθυστέρησης!!

Έτσι ήταν δυστυχώς το σχολείο τότε. Πού να συγκριθεί με τις σημερινές ανέσεις που έχουν τα παιδιά και τα εγγόνια μας!

Αναδημοσίευση
Πηγή: Αναμνήσεις - Ιστοσελίδα servou.gr

---

Σχολείο Σέρβου στα χρόνια της κατοχής